VN520


              

甲子

Phiên âm : jiǎ zǐ.

Hán Việt : giáp tí.

Thuần Việt : một giáp .

Đồng nghĩa : , .

Trái nghĩa : , .

một giáp (60 năm). 用于支紀年或計算歲數時, 六十組干支字輪一周叫一個甲子. 參看〖干支〗、〖保甲〗、〖干支〗.

Giáp 甲 đứng đầu mười can 干, 子 đứng đầu mười hai chi 支. Lấy can chi hợp thành một hoa giáp, tức 60 năm, gọi là giáp tí 甲子.
♦Phiếm chỉ năm tháng, thời gian. ◇Đỗ Phủ 杜甫: Biệt lai tần giáp tí, Thúc hốt hựu xuân hoa 別來頻甲子, 倏忽又春華 (Xuân quy 春歸) Từ ngày li biệt đến nay đã bao nhiêu năm tháng, Bỗng chốc, hoa xuân lại về.
♦Tuổi tác. ◇Liêu trai chí dị 聊齋志異: Thường vấn kì giáp tí, thù bất văn kí ức, đãn ngôn kiến Hoàng Sào phản, do như tạc nhật 嘗問其甲子, 殊不聞記憶, 但言見黃巢反, 猶如昨日 (Hồ tứ tướng công 胡四相公) Có lần hỏi tuổi, chỉ bảo không nhớ rõ, song nói rằng thấy chuyện Hoàng Sào làm phản như vừa hôm qua.
♦Tiết, mùa trong năm. ◇Cao Thích 高適: Tuế thì đương chánh nguyệt, Giáp tí nhập sơ hàn 歲時當正月, 甲子入初寒 (Đồng quần công thập nguyệt triều yến Lí thái thú trạch 同群公十月朝宴李太守宅) Năm đương lúc tháng giêng, Tiết trời vừa chớm lạnh.
♦Chỉ vận mệnh (tính theo thiên can địa chi). ◇Liêu trai chí dị 聊齋志異: Thích thôn trung lai nhất tinh giả, tự hiệu Nam San Ông, ngôn nhân hưu cữu, liễu nhược mục đổ, danh đại táo. Lí triệu chí gia, cầu thôi giáp tí 適村中來一星者, 自號南山翁, 言人休咎, 了若目睹, 名大譟. 李 召至家, 求推甲子 (Cửu san vương 九山王) Tình cờ có một người thầy số tới thôn, tự xưng là Nam Sơn Ông, nói chuyện họa phúc của người đều đúng như chính mắt nhìn thấy, rất nổi tiếng. Lí gọi tới nhà nhờ bói vận mạng.
♦Lịch (ghi ngày tháng, cát hung, nghi kị). ◇Tây du kí 西遊記: Nả hầu tại san trung, (...) dạ túc thạch nhai chi hạ, triêu du phong động chi trung. Chân thị: San trung vô giáp tí, Hàn tận bất tri niên 那猴在山中(...)夜宿石崖之下, 朝遊峰洞之中. 真是: 山中無甲子, 寒盡不知年 (Đệ nhất hồi) Con khỉ ấy ở trong núi, (...) đêm ngủ dưới mái đá, sang rong chơi trong hang núi. Thật là: Trong núi không có lịch, Lạnh hết chẳng hay năm.